Ten czas nazywany jest po holendersku het perfectum bądź voltooid tegenwoordige tijd. To jeden z dwóch czasów przeszłych. Używamy go opisując czynność, która wydarzyła się w przeszłości i już się zakończyła.
Konstrukcja zdania w czasie przeszłym dokonanym wygląda następująco:
________ zijn / hebben ______________________________ ge + temat czasownika + t/d.
Jak tworzymy czasownik regularny w czasie przeszłym dokonanym? To proste, jedyna rzecz którą trzeba sobie powtórzyć to odmiana czasowników w czasie teraźniejszym, a mianowicie tworzenie tematu czasownika, który nazywany jest również rdzeniem czasownika.
Kolejną rzeczą jest zapamiętanie dwóch wyrazów, tj.: soft ketchup. Jeżeli z tych dwóch wyrazów wykreślimy wszystkie samogłoski to zostaną nam następujące spółgłoski: s, f, t, k, ch, p.
Jeśli nasz temat czasownika kończy się na jedna z powyższych literek to na końcu naszego nowego czasownika w czasie przeszłym trzeba dodać literkę -t. We wszystkich pozostałych przypadkach aby utworzyć imiesłów czasu przeszłego trzeba dodać literę - d.
Reasumując:
s, f, k, ch, p - dodajemy T
pozostałe litery - dodajemy D
Poćwiczmy to na kilku przykładach:
maken (robić) ge+maak+t
spelen (bawić się) ge+speel+d
wandelen (spacerować) ge+wandel+d
werken (pracować) ge+werk+t
Uwaga! Jeżeli temat czasownika kończy się na literę t, do w czasie przeszłym dokonanym nie dodajemy drugiej litery t!
np.: wachten (czekać) ge+wacht
W ten sposób przekształcamy czasownik regularny z czasu teraźniejszego na przeszły dokonany.
Jak wyglądają natomiast czasowniki, które odmieniają się nieregularnie? Tutaj czeka Was trochę pracy. Istnieją tabele, których niestety trzeba się nauczyć na pamięć. Pod koniec wpisu znajdziecie kilka z całej masy czasowników nieregularnych.
Kiedy używamy czasownika posiłkowego zijn a kiedy hebben?
Czasownik zijn używany jest w zdaniach z czasownikami, które oznaczają zmianę miejsca bądź stanu (np.: zijn, gaan, beginnen, verdwijnen, sterven).
Czasownika hebben używamy we wszystkich pozostałych sytuacjach, tj. wtedy kiedy stwierdzamy jakiś fakt np. kupiłam, sprzedałam, czytałam (kopen, verkopen, lezen).
Niektóre czasowniki mogą jednak łączyć się zarówno z czasownikiem zijn, jak i hebben. Do takich czasowników należą np.: lopen, fietsen, rijden, vliegen, rennen.
Ik ben in het park gefietst.
Pojechałam do parku na rowerze. (zmiana miejsca, osiągniecie celu)
Ik heb in het park gefietst.
Jeździłam po parku na rowerze. (stwierdzenie faktu)
Poniżej kilka przykładów zdań w czasie przeszłym dokonanym:
Hij heeft een auto gekocht. On kupił auto.
Mijn opa is vannacht gestorven. Moj dziadek zmarł dziś w nocy.
Hebben jullie een krant gelezen? Czytaliście gazetę?
Zij heeft een boek geschreven. Ona napisała książkę.
Wij zijn in Parijs geweest. Byliśmy w Paryżu.
Poniżej wybrane czasowniki nieregularne, które przydadzą się Wam do przetłumaczenia poniższych zdań.
doen - h. gedaan (robić)
drinken - h. gedronken (pić)
eten - h. gegeten (jeść)
hebben - h. gehad (mieć)
kijken - h. gekeken (patrzeć)
komen - z. gekomen (przyjść, przyjechać)
slapen - h. geslapen (spać)
zitten - h. gezeten (siedzieć)
Kto jest chętny do przekształcenia kilka zdań z czasu teraźniejszego na czas przeszły dokonany? Powodzenia!
Wat doe jij?
Zij drinkt 1 koffie per dag.
Wij eten een pizza.
Hij heeft 10 euro.
Kijkt hij veel tv?
Wij komen met de train.
Ik slaap 8 uur per dag.
Zitten jullie op de bank?